Zittend in de zon op mijn terras zie ik hoe de lente zich in mijn tuin manifesteert. De forsythia in volle bloei, de sering raakt in blad, het gras moet nodig gemaaid worden en bijen vliegen af en aan. Het leven komt meer en meer tevoorschijn. Het ene Leven dat zich uitdrukt in al die verschillende vormen, elk op zijn eigen wijze. Het is ook in mij en wordt zich hier bewust van zichzelf. In deze corona-vrije omgeving rijst bij mij de vraag: hoe zou het nu verder gaan na al die corona-ellende? De regering Rutte gaat de beperkingen nu stap voor stap opheffen zodat het leven weer ‘normaal’ kan worden. Gaan we weer terug naar de pre-coronatijd?
Door: Wim Davidse | Foto: Pixabay
Na corona
Afgaande op de beurskoersen lijkt dit wel het geval te zijn. De AEX-index steeg recent naar een recordhoogte. De beurs pleegt vooruit te lopen op economische ontwikkelingen, zodat die stijging een verwachting van verdere economische groei uitdrukt.
Veel mensen staan weer te trappelen om weer als vanouds naar zonnige vakantiebestemmingen in het zuiden gaan.
Er zijn toch ook tegengeluiden: Ramsey Nasr houdt in zijn boek De Fundamenten een pleidooi om onze plek op aarde en ons idee van geluk radicaal te herzien. Joke Hermsen ondersteunt het Vlaamse initiatief ‘BeterNaCorona’, een platform dat duurzaamheid en solidariteit wil stimuleren en Philipp Blom beschrijft in zijn boek Het Grote Wereldtoneel de crisis in de westerse democratieën en wijst daarbij op de kracht van verbeelding in crisistijd. We hebben nu een nieuw verhaal nodig, zegt Blom.
Nee zeggen
Kan vanuit de mystiek ook een tegengeluid klinken?
Mystiek lijkt wereldvreemd met haar neiging tot afzondering en onalledaagse ervaringen. Dorothee Sölle heeft met haar boek Mystiek en Verzet echter duidelijk gemaakt dat mystiek zeer relevant is voor de samenleving. Mystiek heeft te maken met de eenheid van het leven. Mystici hebben dat vaak op overweldigende wijze ervaren.
In de relatie van mystici tot de wereld onderscheidt Sölle allerlei vormen, zoals rebellie, afwijzing etc. Daarin steekt iets van “een nee tegen de wereld zoals die nu is”, zegt ze erbij.
Als we dan gewoon weer teruggaan naar de pre-coronatijd mag vanuit de mystiek een duidelijk nee worden geroepen.
Nee tegen de wereld waarop de menselijke soort lijkt losgezongen te zijn van de andere levensvormen.
Nee tegen economische activiteiten voor zover ze ecosystemen ernstig verstoren. Bedrijven letten vaak zo op hun eigen rendement en op de concurrentie dat ze niet in de gaten hebben dat ze een afgrond tegemoet gaan. Consumenten letten bij hun bestedingen heel vaak alleen op de bevrediging van hun eigen behoeften en zien daarbij geen relatie tot het geheel.
Economie als een windvaan
Mystieke ervaringen en inzichten leren dat de mens zelf een wonder, een mysterie is. We zijn een heel speciale uiting van het ene leven. Dat besef geeft al een duurzame bewustzijnsverandering. Je kijkt dan anders aan tegen mens en samenleving. In de eerste plaats ben je dan minder gauw geneigd om jezelf onder druk te zetten vanwege een drang naar prestaties en een sterke behoefte aan materiële welvaart. Eerbied voor het leven begint bij het leven in jezelf.
Ik houd er niet zo van om te beschrijven hoe fout het kapitalisme is en om van daaruit aan te geven welke veranderingen er in dat systeem moeten komen. Het zijn mensen die dat systeem vormgeven door hun voorkeuren en hun keuzes. Als mensen andere keuzes maken verandert het systeem. De economie lijkt zo wel een beetje op een windvaan, die zich richt naar de keuzes en de beslissingen van mensen.
Als maar voldoende mensen een voorkeur krijgen voor meer mens- dier- en milieuvriendelijk produceren verandert de economie wel. De overheid kan dat ondersteunen wanneer die voorkeur tot uiting is gekomen in partijpolitieke keuzes. Bedrijven zullen dan, om te overleven, hun productiewijzen moeten aanpassen aan de veranderde voorkeuren.
Ja zeggen
Vanuit een bewustzijn van de eenheid van het leven kun je ja zeggen tegen allerlei initiatieven, die de economie de goede kant op sturen. Zoals bijvoorbeeld energie-coöperaties, vormen van autodelen, het consumeren van lokaal geproduceerd voedsel. Je kunt ja zeggen tegen banken die letten op duurzaamheid bij hun financieringen. Ja zeggen tegen projecten waarbij mensen in de Derde Wereld meer kansen krijgen
Je kunt ook ja zeggen tegen biologische en fairtrade producten. Je kunt ja zeggen tegen de Fairphone, als je mobieltje aan vervanging toe is. Dan draag je minder bij aan (dubieuze) winning van kostbare grondstoffen.
De economische beslissingen worden genomen in de keuken en in de kelderkast, zei predikant Okke Jager al in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Als het goed is reiken die beslissingen verder dan ons eigen belang.
Uitgaan van de eenheid van het leven
Er komt veel op je af als je zo uitgaat van de eenheid van alle leven. Ik heb het dan nog niet gehad over de vluchtelingenproblematiek, de verhouding tussen rijk en arm en de bewapeningswedloop.
Het belangrijkste vind ik dat mystieke ervaringen en inzichten tot een andere kijk op mens en samenleving kunnen leiden. Iedereen die het wonder van het leven in zichzelf ervaart en zich verbonden voelt met alle levensvormen kan zelf wegen vinden om dat in zijn of haar keuzes tot uitdrukking te brengen. Om daarmee een meer duurzame en solidaire samenleving vorm te geven.
Over de auteur
Wim Davidse was werkzaam als projectleider /onderzoeker bij een economisch instituut en is auteur van het boek Er is meer in ons – leren van de mystici.
