Waarom stilte en meditatie belangrijk zijn in deze tijd

Mediteren, een weg naar binnen gaan, lijkt wel eens ongepast in deze tijd. “Je bent wel wat wereldvreemd met dat mediteren,” zei iemand eens tegen me. Ik vind het zelf ook wel eens wat bizar om me terug te trekken uit al het gedoe, terwijl minstens twee oorlogen het dagelijks nieuws beheersen. Ik sluit me niet af voor die tv-beelden. Ik zag hoe Israëlische vrouwen werden meegevoerd door Hamas strijders. Dagelijks zie ik nu de beelden van de verwoestingen in de Gazastrook door Israëlische bombardementen. Hartverscheurend om te zien hoe vrouwen en kinderen daarvan het slachtoffer worden. Daar lig ik wel eens wakker van. Is het inderdaad wereldvreemd om dan naar binnen te keren? Is dat misschien een vlucht naar binnen?

Door: Wim Davidse | Foto: Pixabay

Een spiraal van geweld
Als het gaat over de oorlog tussen Israël en de Palestijnen wil ik geen partij kiezen. Ik wil beide kanten zien. Ik begrijp dat de Israëliërs zich na 7 oktober onveilig voelen, wraak willen nemen en Hamas definitief willen vernietigen. Ik begrijp ook dat mensen in de Gazastrook, met ruim twee miljoen in een soort open gevangenis, wanhopig worden, zich vernederd voelen en dan tot een uitbarsting van geweld komen.
Het boeddhisme leert me dat niets op zichzelf bestaat: ‘Dit is omdat dat is’.
Joden wilden na de Holocaust een veilige plek en dat moest het land van hun voorvaderen zijn. Daar woonden al vele jaren Palestijnen die verjaagd werden. Velen van hen zitten nog nu steeds in vluchtelingenkampen.

Je kunt denk ik geen echte veiligheid krijgen in een land waaruit je eerdere bewoners hebt verjaagd. Dat roept gevoelens van woede en wraak op, met bijbehorende conflicten en geweld. De geweldsspiraal gaat dan maar door. Ook als Israël alle huidige Hamas leiders om zou brengen, dan zullen woedende jongeren na deze oorlog hun plaatsen innemen. Israël zaait zo toch weer kiemen voor nieuw geweld.

Allemaal mensen
Deze spiraal van geweld stopt alleen definitief als Israëliërs en Palestijnen elkaar gaan zien en elkaar als mens erkennen. Israëliërs die zich dan niet in de eerste plaats Jood voelen, maar mens en dan pas Jood. Palestijnen die niet in de eerste plaats Palestijn of moslim zijn, maar mens met een Palestijnse nationaliteit en islam als godsdienst.

Zoiets gebeurt al wel, blijkt uit een recent artikel in Trouw (30 oktober). In ‘Rabbis for Human Rights’ zijn 150 rabbijnen actief om een uitweg te vinden uit het geweld. Ze beschermen Palestijnen tegen Joodse kolonisten op de Westbank en plukken daar samen olijven. Hetzelfde doen mensen van het ‘Jewish Centre for Non-Violence’. ‘Combattans for Peace’ organiseert dialooggroepen met Joden en Palestijnen.
De leden van deze organisaties zullen in deze dagen zwaar op de proef worden gesteld. Je kunt je afvragen hoe erg de hel die Israëliërs en Palestijnen voor elkaar creëren nog moet worden voordat ze inzien dat het anders moet.

Zien wat er in je is
Joden en Palestijnen die elkaar in de eerste plaats als mens zien, een mens zoals ik zelf ben, dat vergt nogal wat. Daarvoor moet je eerst jezelf goed zien. Kijken wat er achter die gevoelens van woede en wrok zit. Zien wat er achter je drijfveren en patronen zit.
Dan kom je daar wat los van en komt er ruimte voor een andere kijk op de zaak. Dat is dan geen vlucht. Het vergt eerder moed om zo naar binnen te lijken. Ik vind het eerder een vlucht als je niet van tijd tot tijd even stil bent om te zien wat er van binnen aan de hand is.

Ik ga zo wat dieper in op de Israëlisch-Palestijnse oorlog, maar meditatie en stilte zijn natuurlijk ook vrede bevorderend bij andere oorlogen en conflicten tussen mensen. Kleine oorlogen woeden ook wel binnen families en tussen partners. Ook dan is het raadzaam om je regelmatig even los te maken van je overheersende patronen en te reflecteren of in stilte zien wat er speelt. Daarbij kunnen ook vragen aan jezelf inzicht geven, zoals: ‘waarom ben ik hierdoor gekwetst?’ of ‘waarom irriteert me dat?’. Laat het dan maar gerust even stil zijn, dan komt er soms vanzelf een antwoord dat iets van jezelf blootlegt en inzicht geeft.

Wat zou het er op de sociale media vriendelijker aan toe gaan als men niet vanuit de onderbuik zou reageren, maar meer van uit de stilte. Het zou al helpen als men maar even tot tien zou tellen.

Mystiek is Realpolitik
Ik besef dat ik een beetje een roepende in de woestijn ben. Stilte en meditatie stuiten op weerstand bij veel mensen, merk ik nogal eens. Maar ik blijf me regelmatig terugtrekken om stil te zijn en te zien wat er bij me speelt. Soms opent zich dan een stille ruimte in me, die ook in anderen is. Dat terugtrekken vind ik niet wereldvreemd maar zeer realistisch. “Mystiek is Realpolitik”, zei de dichter J.C. van Schagen eens. Daarbij stimuleert me ook de categorische imperatief van Immanuel Kant, vrij vertaald:
‘Zo handelen als je wilt dat iedereen handelt’.

Over de auteur
Wim Davidse was werkzaam als projectleider/onderzoeker bij een economisch instituut en is auteur van het boek Er is meer in ons – leren van de mystici.