Impressies van een kloosterweekend

Van vrijdag 19 t/m zondag 21 november kwamen we samen met een groep rond mijn boek Brandend verlangen. In het klooster van de Dominicanen in Huissen, bij Arnhem. We bespraken en beleefden en oefenden de thema’s uit het boek: Openheid, Meditatie oftewel van de grot naar de markt en vv, God/Liefde, Dood en leven, en op zondagmorgen, tijdens een zogenaamde Emmaüswandeling, een gesprek over het kostbaarste en anderzijds over het kwetsbaarste in je leven. Enkele van mijn highlights tijdens en tussen de sessies door.

Door: Wim Jansen

Openheid
We hadden gestreefd naar een groep van twaalf, een discipelenaantal. Klein genoeg om intiem te kunnen blijven en groot genoeg om een representatieve kleurrijkheid te waarborgen en je een beetje te kunnen verschuilen. Helaas had zich een deelnemer moeten afmelden vanwege ziekte.

Na op vrijdagavond een voor een te zijn binnengedruppeld, kwamen we samen in een kring. Ter kennismaking. Mijn inleidende woorden cirkelden rond het woord veiligheid. Binnen die voorwaarde nodigde ik iedereen uit om zo open te zijn als voor henzelf mogelijk is en goed voelt: ‘Het boek werd door een lezer getypeerd als ‘meedogenloos openhartig’. Dat is mijn keuze en kun je niet van iedereen verwachten. Voel zelf hoe ver je wilt gaan in openheid.’

Het verraste mij echter aangenaam hoe openhartig deze mensen, die elkaar niet of nauwelijks kenden, van meet af aan waren. Het samenkomen rond een hoe dan ook gedeeld ‘brandend verlangen naar God/Liefde’ creëerde blijkbaar meteen vertrouwelijkheid en het gevoel elkaar te kennen. Zoiets moet de vrucht zijn van een zekere zielsverwantschap.           

Verzoend
Het viel te verwachten. De eerste nacht sliep ik slecht. Als begeleider, nog meer dan als deelnemer, maalden de gesprekken en de indrukken en de nieuwe gezichten door mijn hersenpan. Daarbij voegden zich mijn eigen vragen, gedachten aan thuis, zorgen over mijn ziekte – de stoute waarden willen maar niet dalen – en de klus die mij in deze terugblikkende levensfase bezighoudt: de weging van mijn leven, de vraag wat het allemaal waard is geweest, waarmee ik misschien nog schoonschip zou willen maken, en soms ook het herbeleven van de pijn die er was. Zoals het eraan toe kan gaan in het hoofd van een mens die de slaap niet vatten kan. 

In die onrust en zelfs betrekkelijke chaos geschiedde er iets vreemds. Een spook uit mijn jeugd, waarvan ik maar moeilijk los kom en waartegen ik de neiging heb te gaan vechten, drong zich weer aan me op. En zie, iets in mij zag af van het verzet en het gevecht. Als vanzelf verzonk ik in een meditatieve modus. Ik liet het spook toe en omarmde het. Gaf mij eraan over. Verzoende mij met alles wat pijn had gedaan en ja, had het zelfs lief. Het kon mij niet meer deren. Het gevolg was dat mijn brein een warme golf van liefde genereerde. Ik werd wakker in de gloed die ik zo vaak ervaar als ik mij maar overgeef aan de voorhanden zijnde liefde in mijn leven, lees: God.

De hele morgen, die Meditatie als thema had, zinderde die gloed door in mijn wezen en tijdens de langere meditatie ter afsluiting van de morgen verdiepte hij zich tot een goddelijke aanwezigheid, waaruit ik mij maar met moeite kon losmaken.

Vuur van Liefde
We hebben op zaterdagmiddag wezenlijke dingen gedeeld over ons ervaren van God en Liefde en dat woordpaar God/Liefde. Uiteraard bleek ieder zich te bevinden in zijn of haar eigen proces van groei in Liefde. Dat leverde een waardevolle uitwisseling op. Het gaat niet aan deze persoonlijke verhalen en vragen weer te geven, behalve die van mijzelf.

Ik merkte en merk altijd dat Liefde zich in mijn beleving verbindt met de metafoor van het vuur. Dat in dat beeld mystiek en erotiek samenkomen als een dynamiek van versmelten in eenheid. Vanwege tijdgebrek is het er niet van gekomen om het fragment voor te lezen dat ik als afsluiting in gedachten had. Daarom geef ik het hier weer. Het is een fragment uit mijn bijdrage aan de onlangs verschenen VVP-bundel Zomaar ineens, het slotverhaal: Erotiek, je gaat weer in een God geloven. Daarin verbind ik mijn ‘mystieke erotiek’ met de klassieke liturgie, zoals ik dat met mijn geliefde ervoer in onze jeugd: 

‘Ik denk niet dat ik het mij toen bewust was maar wat mij is bijgebleven van mijn Godgevoel in die dagen was: liefde. Puur liefde en liefde alleen. En meer vrouwelijk dan mannelijk. Een vuur van liefde was zij. Meer niet. En meer was ook niet nodig.     

En nog steeds dat vuur, alleen maar meer en dieper. De liefde van en voor mijn Naomi, het is mijn meest spirituele en lijfelijke ervaring ineen. Ondanks een ongeneeslijke ziekte in mijn lijf, ondanks het feit dat ik zo’n beetje platgespoten en gedrogeerd ben door medicijnen, genieten wij nog steeds dat vuur.

De oncoloog begrijpt er niets van en geeft grif toe dat ‘geestkracht en liefde’ hier wel een rol moeten spelen. De geestkracht van de Godin van liefde, in wie ik niet meer hoef te geloven omdat wij haar ervaren als de alles bepalende kracht in ons leven.

Ik ben die God/Godin/Liefde, dat vuur waarin spiritualiteit en lijfelijkheid samenkomen, ook gaan herkennen in de klassieke liturgie. Zoals ik beschrijf in – opnieuw – Vlammend Paradijs. Hoe ik Naomi door het gangpad van de kerk zie lopen om deel te nemen aan de eucharistie:

‘…devoot met haar handen gevouwen in de schoot, de handen die zich even later openden om het ouweltje te ontvangen en op de tong te leggen, en haar dan te zien terugkomen door de wandelgang tussen de banken, met het lichaam van Christus langzaam smeltend in haar mond. Het waren dezelfde handen en dezelfde mond die ook mijn lichaam zo liefdevol bejegenden. In haar kwam werkelijk alles samen waaraan ik dacht bij het woord God.’  

Gesprekken tijdens een wandeling
Op zaterdagavond spraken wij over dood en leven. Opmerkelijk waren de verhalen die getuigen van ervaringen over de grens van de dood heen. Soms in dromen, soms in wat je een visioen zou kunnen noemen, soms als een stil, innerlijk besef – maar altijd als werkelijkheid ondergaan – ervaren mensen dat gestorven geliefden aan hen ‘verschijnen’. Dat zij ons nabij zijn in hun liefde. Dat hun kern, hun wijsheid, hun energie met ons meegaan. Ook hier houd ik halt wat betreft het weergeven van andermans ervaren, behalve dat van mijzelf, zoals zich dat de volgende morgen aan mij voltrok.

Op zondagmorgen hadden wij een Emmaüswandeling, gebaseerd op de woorden van Jezus in dat verhaal: ‘Wat zijn dat voor gesprekken die jullie al wandelende met elkaar voeren?’ Net zoals de Emmaüsgangers wandel je dan getweeën en deelt het kostbaarste moment in je leven en het kwetsbaarste moment. Vaak blijken die samen te vallen of op z’n minst dicht tegen elkaar aan te liggen.

Wij hadden een mooie wandeling naar de IJssel, mijn gesprekspartner en ik. En we deelden als vanzelf – het ging heel vanzelfsprekend, haast relaxed – ons kostbaarste moment en ons kwetsbaarste moment. Zij vertelde haar broze verhaal over heimwee en verlangen en thuiskomen, dat ik hier verder uiteraard toegedekt houd. In mij resoneerden de verhalen van de vorige avond en ik dacht aan mijn ongeneeslijke ziekte. En vertelde:

‘Als er één ding is dat mij de afgelopen tijd ‘sinds ik het weet’ duidelijk is geworden, dan is het dat ik ergens terecht kom. Dat iets mij wacht. Geen hemel of letterlijke opstanding, maar wel het thuiskomen in een eindeloze liefde. En als er nog één ding is dat ik zeker weet, dan is het dat ik als liefde bij mijn geliefden zal zijn…’

Terwijl ik dat zei werd het mij even te veel. Ik was niet de eerste en de enige tijdens dit weekend. Niet de enige die even brak. Het zegt alles over ons samenzijn. Ons samenzijn rond een brandend verlangen om op te gaan in God/Liefde.        

Over Wim Jansen
Wim Jansen (1950) is theoloog, schrijver en dichter, aan christendom en religie voorbij – en uitgekomen bij de mystiek van de Liefde. Hij is emeritus predikant van Vrijzinnig Delft en de Vrijzinnige Koorkerkgemeenschap in Middelburg en was ook lange tijd werkzaam in het onderwijs, met name aan de Hogeschool Zeeland. Onlangs verscheen zijn boek Brandend verlangen. Voor meer info: www.wimjansen.nu.