That love is all there is…

Ik heb de indruk dat ik mij bevind in de belangrijkste les van mijn leven. Welke les dan? Dat Liefde alles is. Zoals in het citaat van Emily Dickinson op de homepage van mijn website www.wimjansen.nu: That love is all there is, is all we know of love. Kom nou, Jansen, dat wist je toch allang? Jazeker, maar in deze fase van mijn leven, de eindfase, lijkt het of ik er met mijn hele wezen in getrokken word. Of mijn ik erin verdwijnt. 

Door: Wim Jansen | Foto: Filou van de Velde

Vuur
Het lijkt of het nu pas menens wordt. That Love is all there is. Of ik er door word geabsorbeerd, opgevreten, verteerd. Of mijn hele wezen moet verzengen in dit vuur, het vuur van de Liefde. Tijdens een bijeenkomst met zielsverwanten noemde ik ook de Liefde als de dragende kracht van mijn leven, waarop iemand mij uitlokte: ‘Is dat niet een soft verhaal?’ Mijn antwoord: ‘Nee, want de Liefde is een vuur, dat jouw ego met al zijn hebben en houden verteert.’

Heeft het te maken met mijn ziekte? Of sowieso met wat voor iedereen van mijn leeftijd hoe dan ook de laatste levensfase is? Dat alles wat er niet toe doet naar de bodem zinkt en dat alleen nog wat wezenlijk is boven blijft drijven? Het besef ‘that Love is all there is’…

Maakte ik in mijn boek Brandend verlangen nog gebruik van het woordpaar God/Liefde, ik signaleer nu dat het woord ‘God’ aan het verdwijnen is achter het woord Liefde. Wat ik al met mijn hele wezen wist, namelijk dat het om de Liefde gaat, ervaar ik nu heel concreet als de volkomen overgave van mijn ik. Overgave aan en in dit vuur dat mij verteert als, zoals Rumi zei, een mot in een kaarsvlam.

Ik kan ook niet laten er over te schrijven.  

Mysterie
Er is alle reden in dit ondermaanse om te vertwijfelen. Wat verlichtingsfilosofen als Spinoza en Leibniz nog de ‘perfecte wereld’ noemen of de ‘best denkbare wereld’ zien we in onze tijd als chaos en willekeur en toeval. Het leven is bizar en onrechtvaardig en allesbehalve perfect.
Ik denk aan de woede van Ivan Karamazov – in Dostojewski’s beroemde gebroeders – als hij de gelovige Aljosha aanspreekt: ‘Waarom moeten onschuldige kinderen lijden? Voor de eeuwige harmonie? Dat weegt voor mij te zwaar. […] Al was het maar één gemarteld kind, één kindertraan die in Gods voorzienigheid nodig was voor de totale harmonie.’
Zoals ik zo vaak heb gezegd en geschreven: niets begrijp ik van het leven.

Er is één ding dat mij overeind houdt. En daarmee zeg ik het precies. Ik houd het niet zelf overeind. Iets houdt mij overeind. En dat is het mysterie van de Liefde in deze wrede, knotsgekke wereld. Het wonder dat haaks staat op de evolutie.  

Evolutie
Ook dieren kennen liefde. Op zichzelf gerichte liefde, ontvangende liefde misschien, maar toch: liefde. Op de foto hierboven zien we de baardagaam en de witte kater van een van onze zoons. In de oertijd vast en zeker gezworen vijanden, een verscheurend roofdier en een reuzenreptiel. Hier zien we ze a.h.w. genoeglijk keuvelend op de vensterbank. Soms liggen ze zelfs tegen elkaar aan. Het is grappig om te zien hoe ze ook met elkaar spelen. Of kijk eens hoe een krokodil, de agressiefste rover, zijn jongen oppakt en ze teder meedraagt tussen die vervaarlijke tanden.
Liefde is het brood, de adem en het medicijn van de schepping. Zonder liefde geen leven…

Ik zou werkelijk geen antwoord weten op de vraag ‘waartoe wij op aarde zijn’. De vraag wat wij in godsnaam hier te zoeken hebben, in deze verschrikkelijke wereld met z’n bittere raadsels. De wereld, de geschiedenis van de wereld, lijkt bepaald niet opgebouwd uit liefde. Integendeel, het is een verhaal van bloed en geweld, het recht van de sterkste, het overleven van de sluwste, altijd ten koste van de ander, altijd uit op overleven van het ik, het reptielenbrein dat ons doen en laten bepaalt.
En toch bestaat Liefde, oh wonder!

Dit inzicht, eerlijk gezegd, is in eerste instantie gebaseerd op de eigen ervaring, mijn eigen evolutie. Ik ben zelf pas gaan leven toen ik de liefde ontdekte. Daarvoor was mijn leven een grijze jacht, een kille mist, een onrustig zoeken. Pas toen de liefde zich aan mij en in mij openbaarde kon ik weer in een God geloven.
Mijn predikantschap – het verlangen om een ruimte van liefde te zijn voor anderen – heeft daar alles mee te maken. Ik kan dan ook niet anders meer dan persoonlijk preken en schrijven, niet vanuit een objectieve ‘waarheid’ – die bestaat niet – maar vanuit een vuur van liefde dat in mij brandt.

Toen ik dat eenmaal ontdekte wist ik het: Als er zoiets als een God bestaat is het een God van liefde – en liefde alleen. Een zon, een licht, een vuur van liefde, enkel zo kon ik me iets voorstellen bij het woord ‘God’…

Vervolmaking
Uit dit inzicht en deze ervaring leef ik en schrijf ik al mijn hele werkzame leven. Maar de laatste tijd lijkt het mij te overweldigen en zinderend te bezielen. Vooral als ik mediteer, maar vaak ook uit het niets van de slaap of zomaar ineens overdag, stroomt de Liefde als een lavagloed door mijn wezen en verlicht en verwarmt ook de donkerste plekken van mijn ziel.

Het moet welhaast zo zijn dat ik mij bevind in een fase van vervolmaking van de Liefde, waaruit ik al mijn hele leven tracht te leven. Ik heb geen andere verklaring voor het feit dat ik midden in een situatie van lijfelijke afbraak zoveel energie heb en mij zo ongelooflijk sterk en vitaal voel. En dat mijn pen maar blijft vloeien. 

Ik kan niet laten erover te schrijven, schreef ik. Ik kan ook niet laten erover te preken. Dat doe ik aanstaande zondag in de Koorkerk te Middelburg.* Ik besef dat ik in herhaling val met dit eeuwige betoog van de Liefde. Vergeef mij dat ik geen ander verhaal heb.

*Wie geïnteresseerd is nodig ik uit om het te volgen op www.kerkdienstgemist.nl Koorkerk Middelburg.

Over Wim Jansen
Wim Jansen (1950) is theoloog, schrijver en dichter, aan christendom en religie voorbij – en uitgekomen bij de mystiek van de Liefde. Hij is emeritus predikant van Vrijzinnig Delft en de Vrijzinnige Koorkerkgemeenschap in Middelburg en was ook lange tijd werkzaam in het onderwijs, met name aan de Hogeschool Zeeland. Onlangs verscheen zijn boek Brandend verlangen. Voor meer info: www.wimjansen.nu.