Ongrond, waar komt die naam vandaan?

Ongrond is de naam van deze website. Toen ik die naam voor het eerst las, vermoedde ik dat de mysticus Erik van Ruysbeek (1915-2004) de naam bedacht had. Door een IKON-uitzending in 1995 maakte ik kennis met Van Ruysbeek. Wat hij hierin over God zei trof me: “God is de laatste projectie van de mens. Wat mensen in zichzelf ontkennen, of zich niet bewust zijn, projecteren ze naar buiten. Zolang mensen niet beseffen dat God in hen is, projecteren ze Hem buiten zichzelf”. De Vlaming Van Ruysbeek, pseudoniem voor Raymond van Eyck, studeerde Germaanse filologie en was lange tijd leraar aan een middelbare school. Daarnaast was hij dichter en romanschrijver.

Door: Wim Davidse | Foto: Pixabay

Godloze mystiek
Piet Winkelaar schrijft in zijn proefschrift Anders dan we denken over de mystieke ervaringen van Van Ruysbeek. De ondertitel van dit boek luidt: Een geseculariseerde benadering van het religieuze. Winkelaar geeft hiermee aan dat hij religieuze ervaringen beschrijft die buiten elke religieuze traditie zijn ontstaan. Daartoe behoren de mystieke ervaringen van Van Ruysbeek.

Ik vond dat allemaal zo boeiend dat ik het boek Mystiek en mysterie van Erik van Ruysbeek zelf ben gaan lezen. Hij beschrijft hierin drie mystieke ervaringen. De laatste geef ik hier in het kort weer (de overige twee staan in mijn boek Er is meer in ons onder ‘Godloze mystiek’).

Die mystieke ervaring overkwam Van Ruysbeek toen hij 51 jaar was. Dat gebeurde tijdens een zomervakantie in Bretagne, bij het dorpje Ploumanach. Hij liep daar terug naar de camping onder een blakerende zon. In een holle weg bleef hij even staan om het genoegen van de volle zon en zoemende insecten in zich op te nemen. Toen gebeurde ‘het onmededeelbare’:

“Het was alsof de alwetende, alzijnde ruimte boven mij zich over mij ontfermde en mij aan dit al-weten en dit al-zijn deelachtig maakte. Het Al maakte zich aanwezig in mij en metamorfoseerde mij tot mijzelf, tot Al. Het palmde mij in en herstelde mij in mijn oorspronkelijke, in mijn enige ware werkelijkheid. Ik was weer mezelf, ik was weer thuis. Een verloren zoon had zijn enige, ware natuur teruggekregen. Ik liep verder, alsof er niets gebeurd was.”

In zijn beschrijving van deze ervaring zegt Van Ruysbeek ook nog dat zijn leven op dat moment was gekanteld ‘in zijn waar, totaal aanvoelen’.

Ongrond
Hij wil het woord ‘God’ niet gebruiken voor deze mystieke ervaringen. Dat leidt maar tot misverstanden en ‘dovemansgesprekken’. Hij zocht naar een nieuwe naam voor ‘het totaliteitsbegrip’ en zo ‘ontstond bij hem stilaan het woord ongrond, dat eenvoudig groeide uit de Ungrund van Jacob Boehme’, schrijft Van Ruysbeek. Het negatieve in dit woord beviel hem, door te zeggen wat het mysterie niet is benadruk je het ondoorgrondelijk karakter ervan. Dat is ook in de lijn van de ‘negatieve theologie’.

Deze website, Ongrond.nl, platform voor inspiratie in contemplatie en mystiek, heeft dus een passende naam. Ik merk wel dat mensen die niets met mystiek hebben, deze naam ‘zweverig’ vinden. Maar dat klopt ook wel, je hebt geen grond onder je voeten, je hebt geen houvast, je zweeft. Zo kun je uitzoomen en met een open blik kijken naar je alledaagse leven, naar je vaste patronen. Misschien ontstaat er dan wel het besef dat er meer in je is dan je dacht.

Over de auteur
Wim Davidse was werkzaam als projectleider /onderzoeker bij een economisch instituut.