Nu iedereen weer aan het werk gaat wil ik toch weer schrijven over nietsdoen. Mijn vorige bijdrage voor deze website ging over nietsdoen in de vakantietijd. Een nietsdoen waarbij nog aardig wat werk is te verrichten.
Door: Wim Davidse | Foto: Pixabay
Voor mij is dat nietsdoen, zitten in stilte ongeveer 25 minuten per dag, een routine geworden, net als dagelijks tandenpoetsen. Tijdens mijn werkzame leven heb ik dat nietsdoen wel eens als een daad van verzet ervaren. Even de boel de boel laten, niet ingaan op verplichtingen, dingen die ik zou moeten doen even laten, nu zitten en nietsdoen prioriteit geven. Er komt dan van alles op maar door mijn ‘zittraining’ heb ik geleerd er niet op in te gaan. Zodat een stilte kan ontstaan waarin zich openbaart wat de basis is van mijn ‘ik-structuur’. Er is meer in mij, een stille ruimte die grenzeloos is. Maar dat is dan ‘zien, soms even’.
Een bijproduct van dit nietsdoen is dat soms goede ideeën opkomen. Ik zag soms ineens de oplossing van een probleem uit mijn werk. Zulke ideeën leidden ook wel eens tot onderzoeksprojecten die ik met anderen kon gaan uitvoeren. Het zijn Eureka-momenten die ook in een badkuip kunnen ontstaan, of wanneer je zomaar niets doet en uit het raam staart, zoals Joke Hermsen adviseert in haar boek Stil de tijd.
Zo’n daad van verzet kan dus ook nog allerlei goede gevolgen hebben.
Verzet tegen de prestatie- en consumptiemaatschappij
Ik juich het toe als veel mensen zich zo dagelijks een tijdje verzetten tegen de huidige prestatie- en consumptiemaatschappij. Even maling hebben aan verplichtingen, het presteren ondermijnen, waarom moet dat eigenlijk?, even zien waar je begeerten vandaan komen. Mooi als je dan gaat inzien wat eigenlijk je kern is. Wellicht ga je dan meer van binnen naar buiten leven. Je laat je dan niet meer meesleuren door allerlei prikkels van buiten, je hoeft je dan niet meer zonodig waar te maken omdat de waarheid al van binnen zit. Consumeren gebeurt dan niet meer zozeer vanwege de kick die iets geeft maar meer vanuit intrinsieke behoeften. En je bent dan meer geneigd om het effect van je bestedingen op het grote geheel te bezien.
Verzet tegen de techmiljardairs
In de derde plaats betekent nietsdoen verzet tegen ‘Big Tech’. De techmiljardairs hebben belang bij mensen die snel reageren op allerlei prikkels. Hun algoritmes sturen meer en meer sensationele teksten en beelden naar smartphone gebruikers die daarop klikken. Ze gebruiken de meest slimme manieren om de aandacht te verkrijgen. Helaas koloniseren ze zo ook massaal de aandacht van jongeren.
Mensen die reflecteren, die wat meer zelfkennis hebben verkregen door hun weg naar binnen, ondermijnen het verdienmodel van de techmiljardairs. Zelfstandig nadenken heeft niet hun sympathie, evenmin als bij dictators en autocraten. De Verlichting die filosofen als Spinoza en Kant eeuwen geleden hebben verspreid lijkt nu uitgedoofd te worden door de sociale media. Direct reageren vanuit primaire emoties gaat meer en meer domineren.
Weerstand
Nietsdoen is niet erg populair. Er bestaat hiertegen veel weerstand. Ik heb alle bezwaren er tegen al wel gehoord: ‘Ik vind het zonde van mijn tijd’, ‘ik vind het wereldvreemd’, ‘ik word er onrustig van’, ‘ik heb er geen tijd voor’, enzovoort. Ik begrijp wel iets van die weerstand. Nietsdoen, stilte, ondermijnt je gebruikelijke patronen. Je weet niet wat er gaat gebeuren als je zomaar zit en niets doet. Mensen houden liever zoveel mogelijk controle over hun leven. Het is ook wel link dat zitten in stilte want je vertrouwde ‘ík-patronen’ komen op losse schroeven te staan.
Nietsdoen kan men ook saai gaan vinden. Het leven heeft tegenwoordig zoveel aangename prikkels te bieden, op de sociale media, de TV, met reizen, op koopjesjacht gaan enzovoort. Als dat allemaal even wegvalt wordt het saai. Het lijkt tegenwoordig wel eens het grote gebod: het leven mag niet saai zijn. Juist als je het uithoudt in de saaiheid kan er iets moois ontstaan. Zoals Petra Clement ervoer, blijkens haar reactie op mijn vorige bijdrage over nietsdoen. Ze zat op de bank en verveling doemde op. Ze wilde iets gaan doen, maar er kwam als reactie ‘niet doen, blijven zitten. De verveling verdween, er was een zijn, ik ben’.
Zo kan je kern oplichten. Dat stimuleert om van binnen naar buiten te leven en meer van jezelf te geven. Dat kan deze prestatie- en consumptiemaatschappij in een goede richting veranderen.
Over de auteur
Wim Davidse was werkzaam als projectleider/onderzoeker bij een economisch instituut en is auteur van het boek Er is meer in ons – leren van de mystici.
