“De grote liefde die jullie ervaren en daar iets goddelijks in meemaken, hoe kunnen mensen die alleengaand zijn, daar ook iets van beleven? Ongetwijfeld heb je daar ook over nagedacht en een mening over. Of een advies of misschien een tip. Die vraag kwam gewoon bij mij boven toen ik over jullie en het thema aan het denken was. Want er zijn toch ook veel alleengaanden, soms door omstandigheden, soms zelf gekozen. Die kunnen zich niet inleven in jullie ervaringen, denk ik. Hoe kunnen zij het goddelijke dan beleven?”
Door: Wim Jansen | Foto: Pixabay
“Dank voor deze verrukkelijke bundel – ook goed voor ons liefdesleven.” Zo reageerde iemand op het verschijnen van mijn liefdeslyriek Eliane. Dolblij met zo’n reactie natuurlijk. Want dat is wat ik wilde: anderen inspireren tot een goed liefdesleven! Iemand anders, die het ook goed begrepen heeft, feliciteerde me met dit “theologische hoogtepunt”.
Mooi allemaal, maar iemand stelde mij dus ook de bovenstaande, zeer relevante vraag over alleengaanden. Ik neem die term maar over van de vraagsteller, zonder te weten of dit nu de meest gangbare uitdrukking is voor iemand die niet in duurzame relatie leeft. Ik wil er hoe dan ook graag op ingaan.
Relatie geen garantie
Nu zijn er alleengaanden in alle soorten en maten. Die kan ik niet zomaar over één kam scheren. Het maakt verschil of je weduwe bent na een bloeiend liefdesleven, tegen je eigen wil alleen bent gebleven door domme pech, er bewust voor gekozen hebt, of verbitterd uit een nare relatie bent gekomen – en dan heb ik lang nog niet alle categorieën genoemd.
In het besef hiervan probeer ik toch tot een algemene afweging te komen, in het vertrouwen dat de lezer de schoen neemt die hem past.
Om te beginnen een belangrijke vaststelling: het hebben van een relatie is bepaald geen garantie voor liefde en al helemaal niet voor goddelijke liefde. Er zijn veel, echt verontrustend veel liefdeloze relaties en huwelijken. Niet in de zin dat men elkaar de tent uitvecht, maar dat zelfs dat niet meer gebeurt. Dat het hele samenleven doods en leeg is. Vegeteren.
De liefde gaat met iedereen haar eigen weg
En voor de goede orde: Onze weg, die van mijn lief en mij, namelijk die van een innige, erotische liefdesrelatie, is lang niet iedereen beschoren. En past ook lang niet iedereen! Wij ervaren het als onze weg en bestemming, maar dan nog kan het nooit de bedoeling zijn dat het ontaardt in een klef, zelfgenoegzaam gebeuren. We ontvingen het om het te delen, opdat ook de omgeving er warm van wordt.
Onze liefde heeft altijd in het teken gestaan van dit ‘delen opdat’. Bijvoorbeeld door een open huis te zijn voor anderen, maar ook de bundel is er een voorbeeld van.
Ja, het is onze weg, maar iedereen gaat daarin zijn eigen weg. Of liever, de liefde gaat met iedereen haar eigen weg. Soms is dat binnen een duurzame, erotische liefdesrelatie, soms in wisselende betrekkingen, soms als alleengaande.
Het leven verloopt voor iedereen verschillend. Het is de kunst om in dat verloop jouw eigen weg en bestemming te herkennen, ook als het een weg is die je ‘alleen gaat’. En je ermee te verzoenen. Want welke weg je ook moet gaan of welke weg je ook kiest, voor iedereen is liefde weggelegd.
Iedereen deel van de eindeloze liefde
Ongeacht je situatie: In ieder mens huist een bron van liefde. Als de lieve vraagsteller om een tip vraagt, dan is het deze: die bron van liefde in jezelf moet je zelf ontdekken. Je kunt wat mij betreft ook zeggen: God in jezelf ontdekken. Om vervolgens God in jezelf te ervaren. Je moet dus de weg naar binnen gaan.
Dan ontdek je de wijsheid van Spinoza dat ‘wij allen deel zijn van de eindeloze liefde waarmee God zichzelf liefheeft’. Anders gezegd, samengaand of alleengaand, wij maken allemaal deel uit van de oneindig circulerende stroom van liefde. Die je God kunt noemen. Die in ieder geval goddelijk is, want het overstijgende geheim van dit universum. En die ook door nota bene een verlichte, wiskundige denker als Spinoza is gesignaleerd en benoemd!
Het is sowieso niet goed om afhankelijk te zijn van anderen. Als er iemand op je weg komt die jou liefheeft is dat natuurlijk een Godsgeschenk, maar je hoeft dat niet als voorwaarde te zien. Om lief te kunnen hebben en liefgehad te worden – ook een gave – is liefde voor jezelf een eerste vereiste. Zelfliefde is de eindeloze liefde waarvan jij deel bent en die dus ook weer bij jou terugkeert…
Dat geldt ook in seksueel opzicht. Zo begint immers alle seksuele ervaring, als zelfliefde in de verkenning en verwenning van het eigen lichaam.
Alleen maar niet eenzaam
Het meest treffende en meest inspirerende voorbeeld van zo’n innerlijke liefdesbron bij een alleengaande is Etty Hillesum. Op meerdere plaatsen in haar dagboek typeert zij zichzelf als ‘niet geschikt en niet bestemd voor de liefde voor één man, maar voor de hele mensheid’. Zij kende wel de liefde voor één man, maar dat resulteerde bij haar niet in een duurzame verbintenis.
Het is ongelooflijk hoeveel liefde zij in haar innerlijk weet op te graven juist in haar ongebonden alleen-zijn.
Bij mijn geliefde en mij is het juist andersom: wij hebben in de liefde voor elkaar de hele mensheid lief. Of liever: uit ons ongelooflijke liefdesgeluk vloeit liefde voor het hele universum voort.
Maar die beide volgordes, die beide wegen bestaan naast elkaar.
Als het gaat over een tip voor alleengaanden geef ik graag deze zin van Etty Hillesum mee: ‘Ik heb de mensen zo verschrikkelijk lief, omdat ik in ieder mens een stuk van jou liefheb, mijn God. En ik zoek jou overal in de mensen en ik vind vaak een stuk van jou.’
Het ervaren van de goddelijkheid in de liefde wordt geboren in je eigen wijze van liefhebben, namelijk door ‘in ieder mens een stuk van God lief te hebben’.
Daarmee beloon je jezelf. Variërend op het beroemde boek van Prinses Wilhelmina: Je bent misschien wel alleen, maar nooit eenzaam.
Over Wim Jansen
Wim Jansen (1950) is theoloog, schrijver en dichter, aan christendom en religie voorbij – en uitgekomen bij de mystiek van de Liefde. Hij is emeritus predikant van Vrijzinnig Delft en de Vrijzinnige Koorkerkgemeenschap in Middelburg en was ook lange tijd werkzaam in het onderwijs, met name aan de Hogeschool Zeeland. Op 13 mei jl. verscheen van hem een nieuwe bundel met de mooiste liefdesgedichten, die hij schreef voor zijn geliefde Eliane: Eliane – liefdeslyriek. Zie voor achtergronden en eerdere publicaties zijn website www.wimjansen.nu.
