Kies je not-me-moment

Iemand die regelmatig op datingsites vertoeft deed me een boekje open over de ontmoedigende, modieuze treurnis waarmee sommige mensen zichzelf aanprijzen. Naast het oubollige ‘samen een wijntje’ schijnt tegenwoordig de uitdrukking ‘ik kies bewust mijn me-moments’ de quote te zijn. In deze column een pleidooi om elke dag jezelf juist onder te dompelen in een not-me-moment.

Door: Wim Jansen | Foto boven: Pixabay, foto onder: Wim Jansen

Aandacht voor jezelf, jezelf verwennen, het is een trend geworden. Als je erop googlet zie je dat allerlei bedrijven, zingevingcentra, feel-good-shops en cursussen er goed garen mee spinnen. Niets op tegen.
Maar misschien is het goed om eens te kiezen voor het tegenovergestelde: de aandacht juist afleiden van jezelf. De focus verleggen op het not-me. Ik zou iedereen willen aanraden om elke dag minstens één keer dit domein van zelfloosheid te betreden. Je zult zien hoe bevrijdend dat is. Hoe heilzaam het kan zijn. Juist ook voor jezelf. En daarmee voor de mensen in je omgeving.    
Wat gebeurt er dan?     

Het verlies van het ‘me’
Je trekt je even terug in alleen-zijn en stilte. Je verkent je innerlijk op al die plekken in je brein waar je puur vanuit jezelf naar de werkelijkheid kijkt. Dan probeer je jezelf als het ware los te weken van die fixatie op het eigen perspectief.
Je merkt dat alleen dat al bevrijdend is. Zo kom je namelijk ook los van de inkleuring van de werkelijkheid vanuit je eigen emoties en gedachten en voorstellingen. Het is de wijsheid van onder anderen Etty Hillesum dat wijzelf van binnenuit bepalen hoe onze werkelijkheid eruit ziet:

‘Het zijn nooit de dingen van buiten, het is altijd het gevoel in me, gedeprimeerdheid, onzekerheid of wat ook, die aan de uiterlijke dingen het treurige of dreigende aanschijn geeft. Het werkt bij mij altijd van binnen naar buiten, nooit van buiten naar binnen.’

Je zult ervaren dat je innerlijke gesteldheid vooral bepaald wordt door reptielenbrein, overlevingsdrang, en altijd daaruit voortvloeiend angst. Wie niet meer in eerste instantie aan zichzelf hecht, verliest die kramp en relativeert zijn, in de struggle for life, zwoegende ‘me’. Het doet er allemaal niet meer zoveel toe wat je altijd allemaal zo belangrijk vond.
Daardoor ontstaat een enorme ruimte in je perspectief op de werkelijkheid. Je wordt opgetild, om te beginnen in een helikopterview, maar naarmate je jezelf meer loslaat in de totale werkelijkheid, die door Spinoza getypeerd werd als ‘in het licht van de eeuwigheid’.
Het verlies van het ‘me’ in zo’n not-me-moment zet je in een geweldige, eindeloos uitdijende ruimte.

Zelfverlies is bevrijding. Ja, bevrijding van jezelf – want hoe vaak zit je vooral jezelf in de weg? – maar ook bevrijding tot… tot de ander namelijk. In het heerlijke domein van het not-me lukt het je veel beter om je in de ander te verplaatsen. Je wordt niet meer lastig gevallen door de zuigende, primaire impulsen van je ‘me’ en je bent nu vrij om de dingen te bezien vanuit de belevingswereld en het perspectief van de ander. Eindelijk.
Het zou de wereld zo goed doen.

Het terug ontvangen van je new-me
Het verrassende van het zelfverlies in dat grote perspectief is dat je het ‘me’ ook weer terug ontvangt. Je geeft het prijs, ja, onvoorwaardelijk, niet om er zelf beter van te worden. Maar intussen word je er wel beter van! Je krijgt het terug, belicht vanuit het grote geheel God, geheeld, bevrijd van reptielenbrein en alle pijn die dat veroorzaakt.
Hier wordt het woord van Jezus waar als hij zegt: ‘Wie zijn leven verliest, die zal het vinden.’ In het not-me-moment vind je je ware ‘me’ terug.
Je ‘me’ badend in liefde – dat is je ware ‘me’.
Je ‘me’ in God.
Je new-me.

Op een of andere mysterieuze wijze ervaar je dat de diepste, totale werkelijkheid baadt in een oneindig overvloeiende liefde. Een liefde waarin jouw ‘me’ nu is opgenomen, zinderend, gloeiend van liefde. Op de diepste bodem van de menselijke ziel is enkel de liefde overgebleven.
Ik zou het graag concreter en alledaagser zeggen, maar dat lukte Etty Hillesum al niet, laat staan mij, uit de Zeeuwse klei getrokken boerenlul. (Ja ja, ik weet het, ik zeg het graag een beetje gechargeerd…)

Ik weet alleen dat ik het zo ervaar. Meer heb ik niet dan deze ervaring. En het is een aardse, concrete ervaring, die mijn leven van alledag en nacht bepaalt – neem dat, lieve lezer, alsjeblieft van mij aan. Want deze woorden zijn met mijn bloed geschreven. Zoals dat ook geldt voor Johannes van het Kruis:

Mijzelf liet ik, vergat ik;
ik drukte het gelaat aan mijn Beminde;
het al stond stil, ik liet mij gaan,
liet al mijn zorgen liggen:
tussen de witte leliën vergeten.

Een veld van liefde
Wie zich begeeft in het domein van not-me vindt zichzelf terug, met zorgen en al vergeten ‘tussen de witte leliën’. In een veld van liefde. Dit is een concrete troost in de pijn van het volle leven.
Deze week belde mij een mevrouw. Een oudere vrouw in wier leven heel veel was misgegaan: Huwelijk, contact met de kinderen, ziektes… Ze was wanhopig, ze zei: ‘Het is te laat voor alles.
Ik kan het nooit meer goedmaken…’
Het klopt, heel veel van wat er is misgegaan kan ze niet meer goedmaken. Ik heb haar getroost met te zeggen dat dit voor ons allemaal geldt – toch? Maar ook met te zeggen dat de diepste werkelijkheid liefde is. Dat alles, ook de mislukkingen, de tragiek en de pijn, thuiskomt in de liefde.

Ik heb daar natuurlijk geen bewijs voor, maar ik kan het niet anders zeggen. Dit is de destillatie van mijn leven. Alles is liefde – zingt Blöf. Aan alles ligt uiteindelijk liefde ten grondslag en heel ons leven komt terecht in een veld van liefde. Koester die momenten dat je dat beseft, want zij zijn de werkelijkheid. Het zijn de momenten van het new-me.
Al het andere is illusie.

Over Wim Jansen
Wim Jansen (1950) is theoloog, schrijver en dichter, aan christendom en religie voorbij – en uitgekomen bij de mystiek van de Liefde. Hij is emeritus predikant van Vrijzinnig Delft en de Vrijzinnige Koorkerkgemeenschap in Middelburg en was ook lange tijd werkzaam in het onderwijs, met name aan de Hogeschool Zeeland. Recent verscheen Twee zwervers verliefd van hem en zijn vrouw. Voor meer info: www.wimjansen.nu.