Rond mijn twintigste werd ik geraakt door de schilderijen van Mondriaan, met zijn composities van primaire kleuren en zwarte lijnen. Zijn werk is ook uitdrukking van zijn spirituele zoektocht. Mondriaan wilde in zijn kunst het ware zo dicht mogelijk benaderen en abstraheerde meer en meer om te komen tot de grond van de dingen.
Door: Eddy Karrenbelt
Het doet me denken aan Meester Eckhart:
‘Ik heb nu en dan gesproken over een licht dat zich in de ziel bevindt en dat ongeschapen is en niet geschapen kan worden. Dit licht probeer ik steeds in mijn preken te raken, en dit licht neemt God zonder tussenkomst en onverhuld en onbedekt, zoals Hij in zichzelf is, op’.
Mondriaan is geboren in Amersfoort en in zijn geboortehuis is een mooi klein museum. Toen ik dat een tijdje geleden bezocht, realiseerde ik mij dat ik vroeger, in mijn geraakt zijn door de schilderijen, wellicht iets van zijn spirituele zoektocht, en diepe reiken naar het ware, heb ervaren.
Nu besef ik dat, in het scheppen, het Ene twee wordt.
In louter Zijn, scheppen we niet. Het stralende Zelf, het goddelijke, omvat alles.
Je bent overal getuige van, omdat je alles omvat. Van jezelf kun je geen getuige zijn. Je kunt alleen jezelf Zijn, gewaar Zijn.
‘Het licht dat in zichzelf schijnt’.
Shankara, in zijn ‘kroonjuweel van onderscheidingsvermogen’:
‘Dat wat wordt waargenomen door iets anders heeft dat laatste als zijn getuige. Als er geen waarnemer is om iets waar te nemen kan er geen sprake zijn van iets dat waargenomen wordt’.
‘Het Zelf (het wezenlijke, goddelijke) is zelfkennend, want Het wordt alleen door zichzelf gekend. Je wordt het gewaar in het Hart. Het is de Ene zonder tweede, absoluut bestaan, absolute kennis en absolute gelukzaligheid’.
‘De wijze mens wendt zijn blik af van het vat, het water en de weerspiegeling van de zon in het water en ziet de zelfstralende zon die het vat, het water en de weerspiegeling verlicht en er onafhankelijk van is’.
‘Wij moeten kijken in de richting waarvan het licht komt’.
Mondriaan gaf uitdrukking aan het dualisme van het leven door het horizontale en het verticale tegenover elkaar te stellen en hij gebruikte de primaire kleuren om te zoeken naar de volmaakte harmonie. Eenheid betekende voor hem evenwicht tussen de tegenstellingen en harmonie.
Dit lijkt op het eerste deel van Hoofstuk 42 van Lao Zi:
De Tao baarde het Ene,
Het Ene de Twee
De Twee baarden de Drie
De Drie alle schepsels.
Alle schepsels dragen op hun rug Yin en omarmen Yan
Door het verbinden van deze beide komen ze tot harmonie
Het dualisme, tweeheid, brengt ons niet bij het Ene. Het Ene gaat vooraf en voorbij aan het dualisme. Het Ene is waar twee, drie en de tienduizend dingen in verschijnen en verdwijnen. Wie in het Ene, het wezenlijke, gevestigd is, kijkt en ziet niets. Het Ene Zijn is stilte en gelukzaligheid.
‘Als je God leert kennen zoals hij werkelijk is, dan zul je ontdekken dat God helemaal niets weet, omdat zijn natuur altijd werkelijk geheel is, waarbuiten niets bestaat wat gekend moet worden’.
Het wezenlijke kan alleen door zichzelf worden gekend. Zijn is kennen.
Hoofdstuk 2 van Lao Zi gaat over De Wijze, die de Tao, het Ene, heeft bereikt:
Wanneer iedereen in de wereld het prachtige als prachtig kent,
ontstaat het lelijke.
Wanneer iedereen het goede kent, ontstaat het niet-goede.
De wederzijdse voortbrenging van zijn en niet zijn.
De wederzijdse vervolmaking van moeilijk en makkelijk.
De wederzijdse vorming van lang en kort.
De wederzijdse aanvulling van hoog en laag.
De wederzijdse harmonie van toon en stem.
De wederzijdse opvolging van voor en achter.
Dit zijn allemaal constanten.
Daarom houdt de Wijze zich in zijn daden bij het nietsdoen.
Zonder woorden verspreidt hij zijn leer.
Alle tienduizend dingen komen tevoorschijn, maar hij begint ze niet.
Zij handelen, maar zonder zijn steun.
Hij volbrengt zijn taken, maar blijft er niet bij stilstaan.
Juist doordat hij er niet bij blijft stilstaan, gaat hij niet verloren.
Ik sluit af met een gedicht:
De Wijze:
doet niets
alles wordt gedaan
wil niets en wijst niets af
alles is welkom
houdt niets vast
alles komt en gaat
zegt niets
alles zwijgt
denkt niets
alles is stil
is niets
alles is
‘Voor de onontwaakte mens is God een persoon, voor de denkende mens een geest, voor de ontwakende een Zijn, voor de met God één gewordene een Niets dat alles is’.
Over de auteur
Eddy Karrenbelt heeft reeds geruime tijd een coach praktijk. Daarnaast schrijft hij liedjes en gedichten en treedt hiermee op. Hij heeft daarnaast ruime ervaring in leidinggeven. Dit vanuit een brede achtergrond: van binnenstedelijke projectontwikkeling en beheer openbare ruimte tot werk en inkomen en het brede sociale domein. Zijn inspiratie vindt hij in de mystiek. Voor meer informatie: www.praktijkvoorbewustwording.com.
