Een mens is op aarde om… over nalatenschap

Laatst werd ik gebeld door een tv-programmamaker. Zij wil een programma maken over ‘mensen die niet meer zo lang te leven hebben’. Wat die ‘nalaten’. Er zal vermoedelijk niet veel van komen. Daarvoor wijkt mijn visie op de laatste fase te zeer af van de gebruikelijke dramatische toonzetting in dit soort programma’s. Maar het gesprek inspireerde mij wel om mij te focussen op mijn ‘nalatenschap’. Een mens is op aarde om…?

Door: Wim Jansen | Foto: Filou van de Velde

Natuurlijk besef ik dat ik sporen heb achtergelaten waar ik, zacht gezegd, niet trots op ben. Ik kan zo een heleboel missers en uitglijders noemen. Mijn geliefde en mijn kinderen zouden me er zo mee om de oren kunnen slaan. Het punt is echter dat ze dat niet doen. Dat ze daarentegen zich richten op wat hun uiteindelijk is bijgebleven. De essentie. Dat waarop ik, langs allerlei omwegen en dwaalwegen en valkuilen, ben uitgekomen als extract van alles wat ik heb geleefd.

Het is de kern die overblijft voor wie kijkt met de ogen van de liefde. Anders gezegd: door de ogen van God. Kijk ik naar mijn ‘nalatenschap’ met de ogen van God.

Riolen
Ik vroeg het aan de mens die mij mijn hele leven het meest nabij is geweest, mij het allerbeste kent, mijn nieren heeft geproefd, die mij kan lezen als een boek. De allernaaste, van wie ik ooit dichtte:
Nu jij mijn alles bent
al mijn riolen kent…      

Ik vroeg het aan haar ‘die al mijn riolen kent’.
En zij antwoordde: ‘De liefde. Jouw nalatenschap is de LIEFDE.’
Ja, werkelijk, ze zei het met hoofdletters, ik hoorde het in de klank van haar stem.
Ondanks mijn riolen.
Die ze kent.

Ook ik ken mijn riolen – maar al te goed.
En toch klopt het wat ze zei, mijn geliefde:
Mijn nalatenschap is de LIEFDE.
In al onze riolen, in alle stommiteiten en vergissingen, alle schade en schande en schaamte, in alle schuld en tragiek, in alle pijn en ontberingen en ongelukken en rampen, is de LIEFDE de onderstroom, de constante, de energie waartoe een mens wordt omgevormd.
Al onze riolen worden getransformeerd in het vuur van de LIEFDE.
Laat de lezer die soms worstelt met zijn ‘riolen’ – en wie doet dat niet? – dit maar tot zich doordringen.
Riolen worden rivieren van LIEFDE.

… om verliefd te zijn
En dan heb ik het over LIEFDE in de ruimste zin van het woord.
LIEFDE als – wat de dichter Lucebert noemde: de ruimte van het volledige leven.
LIEFDE voor schoonheid.
Voor de kleuren van het licht.
Voor het ontzaglijke mysterie van het leven.
Voor de onbevangenheid van kinderen.
Voor de kwetsbaarheid in ‘de vochtige ogen van dieren’ (Van Schagen).
Voor de kapot geschoten burgers van Gaza.
Maar ook, uiteindelijk, voor de moordende tragiek van een Poetin.
En zelfs voor de treurige Trump met zijn zielige, ronkende retoriek.
LIEFDE laat misdaad en schuld zien in hun gestalte van tragiek.

Ja, dat is mijn diepste overtuiging en nalatenschap geworden in mijn vele ziektes, in de loop van mijn leven met vallen en opstaan:
Een mens is op aarde om verliefd te zijn.
Zoals een sprankelende non tegen mij zei toen ik als adolescent bij toeval een klooster bezocht:
Ik ben doorlopend verliefd…
Verliefd op het licht, het leven, de aarde, de mens, God.

Haar uitspraak is mij altijd bijgebleven als een ware nalatenschap.
Dat inzicht heb ik mij dus niet verworven, nee, het is mij als een genade overkomen.

God
Daar vloeit een nog rijkere nalatenschap uit voort:
Wie doorlopend verliefd is ziet in alle dingen God – en ook: ziet alle dingen in God.
Nee, niet de God van de tradities, noch van de religies, noch de God die door Trump ‘on his side’ werd waargenomen tijdens de aanslag…
… maar God ‘schoongewassen’ van alle gebruik en misbruik.
Het woord ‘God’ bevrijd van de mens, leeg gemaakt.
Het woord ‘God’ fonkelnieuw.
En stralend.

God als metafoorwoord voor het puurste en schoonste licht.
God als ruimte voor het volledig leven.
God als ruimte voor de volledige LIEFDE.

Ja, in deze levensfase – die tegelijk een stervensfase is – weet ik wat mijn nalatenschap is:
Een mens is op aarde om verliefd te zijn.
Om God te zien.
En God te zijn.

Over Wim Jansen
Wim Jansen (1950) is theoloog, schrijver en dichter, aan christendom en religie voorbij – en uitgekomen bij de mystiek van de Liefde. Hij is emeritus predikant van Vrijzinnig Delft en de Vrijzinnige Koorkerkgemeenschap in Middelburg en was ook lange tijd werkzaam in het onderwijs, met name aan de Hogeschool Zeeland. Op zaterdag 30 maart werd zijn nieuwe boek Telkens een lichtkring dieper gepresenteerd in Vlissingen. Zie voor achtergronden en eerdere publicaties zijn website www.wimjansen.nu.