Meditatie op de liefde – winst voor de maatschappij

Met grote regelmaat stellen mensen mij vragen over meditatie. Bijvoorbeeld of wandelen ook een soort mediteren is. Of vissen. Of relaxt op een bankje zitten in het park en je gedachten laten gaan. En naar aanleiding van mijn laatste tekst op Ongrond, Rafelranden (met het gedicht: Meditatie op Liefde), hoe je dat doet, mediteren op Liefde. En waarom je dat zou doen, maatschappelijk gezien…

Door: Wim Jansen | Foto boven: Pixabay

Het is niet aan mij om uit te maken wat wel of niet mediteren is, maar in mijn ervaring is het meer dan relaxen op een bankje. Meer dan zomaar wat mijmeren. Meer dan ontspannen. Dat alles heeft er wel mee te maken en je zou het misschien een begin of een bijproduct kunnen noemen, maar mediteren vraagt toch meer bewuste inzet dan in de hierboven genoemde voorbeelden. Het vergt concentratie en oefening. Het is echt een keuze. 
Een keuze met maatschappelijke relevantie.

Hersenen
Anders dan vaak wordt gedacht is mediteren een fysiek gebeuren. En wel in die zin dat het een oefening van de hersenen is. Onze hersenen zijn ernstig geconditioneerd. Ze volgen de paden die door eerdere ervaringen of van nature platgetreden zijn. Ze worden vooral gestuurd door het reptielenbrein, dat de impulsen genereert om te overleven, het ego te behouden, zelfs groot te maken, te heersen, onze genen zo breed mogelijk te verspreiden.
In het verlengde daarvan zijn wij in de greep van de angst. Angst om de positie van ons ego te verliezen. Onze primaire reacties komen vooral voort uit die angst, die zich vermomt als   overlevingsdrang, competitie, jaloezie, scoringsdrang…

Meditatie is om te beginnen de bewustwording daarvan. Bewustwording van wat ons ten diepste drijft. Dat alleen al zou de maatschappij ten goede komen.
Vervolgens kan men zich bewust worden van het vermogen die voorspelbare hersenbeweging om te vormen. Mediteren is in die zin het re-setten van je hersenen, waardoor er ruimte komt voor nog veel meer verdiepende vermogens van het menselijk brein.
Mediteren is een proces dat plaatsvindt in de hersenen. En dat daar ook fysiek aanwijsbaar en zichtbaar is.

Hoe doe je dat? Laat ik vertellen hoe ik zelf te werk ga, zonder te willen claimen dat dit de enige manier is.

Leeg worden
Ik zoek de afzondering en de stilte in een eigen vertrek, in mijn geval mijn studeerkamer. Ik ga zitten of liggen op mijn ‘meditatiebed’, meestal liggen omdat dat het fijnste is voor mijn rug. Ik concentreer mij op mijn adem en mijn lichaam, bespeur de onrust en/of de spanningen en mogelijke pijntjes.
Dan beweeg ik mijn innerlijke camera naar de binnenkant van mijn hoofd. Om met destijds Bassie en Adriaan te spreken: de dingen bekijken aan de binnenkant van mijn ogen. Daar lokaliseer ik alle mogelijke gedachten en gevoelens. Ik word ze bewust gewaar.

Ze zijn als wolken. Daar kunnen gifwolkjes bij zitten, zware sombere buien, onweersluchten van woede, maar ook witte, lichte, goudomrande schoonheden. Ik zie ze aan maar graai ze niet naar me toe om er mee te gaan ‘werken’. Ik laat ze voorbijdrijven. Daartussen bevinden zich misschien ook kwelduivels, angsthazen en monsters van problemen die schreeuwen om een oplossing. En dus om aandacht. Niet aan toegeven! Komt later wel. Nu laten waaien. Ga er niet mee aan de slag.
Het helpt soms om ze met het bewust en zo ver mogelijk uitademen ‘uit te blazen, weg te blazen’. 

Nu ervaar ik op z’n minst iets van leegte in mijn brein. Iets van ruimte, wolkenloosheid, opluchting, licht. Ik merk ook dat zorgen die op me drukten, kwellende gevoelens, problemen niet meer zo prominent aanwezig zijn in mijn geest. Niet meer alles bepalen.
Ik zie in dat de werkelijkheid anders is dan mijn emoties die hebben ingekleurd. Vaak vindt er een ware paradigmaverschuiving plaats: door angst opgeblazen gevoelens, zoals bijvoorbeeld jaloezie, worden gereduceerd tot een overzichtelijke keten van oorzaak en gevolg.

Dat is overigens Spinoza: de ‘inadequate aandoeningen’ terugbrengen tot kleine, behapbare porties logica. Bevrijdende logica vanuit de vraag: wat is er nu eigenlijk aan de hand?   

Volheid van liefde
Nu mijn hersenen zich aldus ‘ontledigd’ hebben is er ruimte vrijgekomen om mijn beperkte perspectief te ontstijgen en te overstijgen. Ruimte om mij te focussen op een punt dat gewoonlijk, overwoekerd door gedachten en emoties, niet zichtbaar is. Iets dat groter is dan ik. Groter dan mijn op overleving geconditioneerde hersenen.  
Noem dat iets God. Of de Liefde met een hoofdletter.  

Nu ga ik mij – werkelijk, fysiek – focussen op dat punt in mijn brein waar ik de liefde lokaliseer. Na verloop van tijd en oefening voel je letterlijk een plek in je hersenpan waar dit proces zich afspeelt. Het komt voor dat ik dit ervaar als een zachte, heilzame massage. Een energieschenkende gloed in mijn hoofd. Een bevinding waarin alles rust. Een gevoel, of misschien juist het ontbreken van alle gevoel, dus een niet-gevoel, dat zich als vanzelf met God laat associëren.
Als je daar ook maar een druppel van ervaart is dat al een geweldige rijkdom, een teken dat je op de goede weg bent. En je hebt voortaan een oriëntatiepunt.

Zo kan het gebeuren – zeker niet altijd – dat liefde niet blijft steken in de gebruikelijke ervaring, maar overvloedig wordt. Dat je bewustzijn van liefde zich verruimt. Dat je, bijvoorbeeld als je je focust op een geliefde, de volheid en de reikwijdte van zijn of haar liefde gewaar wordt.
Voor mij is het belangrijk om mij heel bewust te richten op het aanvaarden van de liefde. Te geloven en je gul toe te eigenen dat je wordt bemind. De volle rijkdom van de liefde om je heen en in jou zelf tot je door te laten dringen. Zoals in die paar distichons uit het gedichtje Liefste, late levensfase, in mijn bundel Kijk eens lief: 

Nu laat ik mij door jou
volledig om en overspoelen.

Nu adem ik alleen nog jou
en open wijd mijn poriën…

Dat is mediteren: je poriën wijd openen voor de volheid van Liefde. Het zou zeer heilzaam zijn voor de maatschappij als meer mensen dit zouden praktiseren. Het brengt immers ook genezing teweeg van agressie en zieke gedachten die moordaanslagen genereren, zoals die op Peter R. de Vries. Genezing door de liefde – want ieder mens heeft wonden en zieke plekken. En liefde is innerlijke genezing bij uitstek. 

Dan treed je ook binnen in de overstijgende Liefde die God is. Je zult het zien: in die bewustwording verschrompelen alle muizenissen en problemen. Waardoor je een vrijer en liefdevoller mens wordt.
Dit oefenen, dag aan dag, volhouden en je zult op een dag merken dat je brein veranderd is. Dat je hersenen andere paden volgen. Lichtere paden.   

Over Wim Jansen
Wim Jansen (1950) is theoloog, schrijver en dichter, aan christendom en religie voorbij – en uitgekomen bij de mystiek van de Liefde. Hij is emeritus predikant van Vrijzinnig Delft en de Vrijzinnige Koorkerkgemeenschap in Middelburg en was ook lange tijd werkzaam in het onderwijs, met name aan de Hogeschool Zeeland. Onlangs verscheen zijn boek Brandend verlangen. Voor meer info: www.wimjansen.nu.