Dit kan zo niet langer: laat jongeren weer leven…

…en dat zeg ik als 70-jarige! Ik zeg het als zoveelste pleidooi om de lockdown te versoepelen, ja, voor horeca en bedrijfsleven, maar vooral voor jongeren die er nu al bijna een jaar onder te lijden hebben. Daarbij sluit ik mij aan bij de filosoof – oud-leerling maar inmiddels leermeester – Ad Verbrugge. Dit om meteen maar het goede voorbeeld te geven als het gaat over ouderen die willen luisteren naar jongeren.

Door: Wim Jansen | Foto: Pixabay

In een column enkele maanden geleden op Volzin online noemde ik corona een splijtzwam in onze samenleving. Welnu, dat blijkt alleen maar meer. Ik ben toen bewust meegegaan in de boosheid van veel mensen, in het bijzonder kinderen en jongeren. Dit echter om uiteindelijk een weg naar verzoening te wijzen in de ‘Gelassenheit’ van Meister Eckhart. ‘Gelassenheit’ in zowel corona als de maatregelen die immers als een extra corona in zichzelf over ons heen denderen. ‘Gelassenheit’ komt in de praktijk neer op: niet in paniek raken, het oog van de orkaan opzoeken, de rust bewaren, de dingen accepteren en ondergaan, maar actief en creatief. 
Als iedereen dat doet vindt er vanzelf verzoening plaats.

Laat duidelijk zijn dat ik daar ook nu weer op uit ben, maar verzoening  – het woord verbinding klinkt mij te modieus – is alleen mogelijk als de tegenstellingen duidelijk zijn en ook uitgesproken worden. Uitgesproken zonder dat er verdachtmaking en dehumanisering plaatsvindt omdat een bepaald standpunt niet correct wordt bevonden. Lees dit dan alstublieft als het protest van een oude man tegen de uitschakeling van jongeren, maar altijd bedoeld  als handreiking tot dialoog.
Iemand stuurde me een krantenartikel toe: een brief van 12-jarige Eva. Haar laat ik eerst aan het woord in een paar fragmenten daaruit.

Uit een brief van 12-jarige Eva
‘Eind juni schreef Arie Slob […] alle kinderen die in groep 8 zaten een brief  […]. Hij schreef dat we door het coronavirus misschien iets geleerd hadden over gezondheid, ziekte en vrijheid. Maar ik voel me helemaal niet vrij… […] Ik vind deze tijd eng en niet leuk. Er gebeuren zoveel dingen tegelijk terwijl ik eigenlijk gewoon één ding wil. Dat alles weer normaal wordt.[…] Daarom moeten we opstaan en er iets aan doen.’

Hartenkreet van een 12-jarige. En laten we dat nu alsjeblieft niet meteen bagatelliseren met: Het valt toch wel mee. Of: we kunnen toch nog van alles. Eva spreekt niet voor niets over ‘eng’. Ze voelt het apocalyptische in de sfeer van deze tijd. Ze voelt dat er meer aan de hand is dan dat er een feestje niet doorgaat of een schoolkamp. Zonder het precies te kunnen verwoorden voelt ze haarfijn aan dat er van alles boven haar hoofd hangt. Het woord ‘eng’ drukt angst uit, besef van dreiging.
Het heeft hiermee te maken dat het te lang duurt allemaal. Het wordt te structureel. 

Ik hoop van harte dat Eva ouders heeft die de rust bewaren. Die ook het oog in de orkaan opzoeken. Die haar blijven vertellen dat het een keer over gaat en dat ze dan vast veel kan inhalen van wat nu allemaal de grond in wordt geboord door de grote hamer… de grote hamer die, getuige de blijvend oplopende besmettingen, zijn werk niet blijkt te doen. Ziet niemand dat?

Ik hoop ook dat haar ouders haar leren dat dit bij het leven hoort: ziekte, dood en tegenslagen en dat dit voor heel veel mensen in Azië, Afrika en Latijns Amerika juist ‘normaal’ is. En dat je juist daarom zo intens mogelijk moet doorgaan met leven. Ik hoop dat haar ouders haar iets van ‘Gelassenheit’ kunnen voorleven.

Filosofische benadering
Dit alles laat onverlet dat de nodige vragen gesteld mogen worden bij het huidige beleid. Dat we, met Eva, mogen opstaan en er iets aan doen. Natuurlijk bedoelt het kabinet het goed en we moeten verre blijven van viruswaanzin en complottheorieën, maar het is wel duidelijk dat er gekozen is vanuit paniek. Dat de maatregelen niet ‘op maat’ zijn en zo veel meer schade veroorzaken dan nodig is. Dat er m.a.w. niet filosofisch wordt gedacht. En dat wordt node gemist.

Daarom geef ik hier graag enkele citaten van Ad Verbrugge weer en wel uit het interview dat Jan ’t Hart met hem hield in het Noordhollands Dagblad onder de kop: Hoogleraar Ad Verbrugge over corona. Jongeren zijn de dupe van de lockdowns. Daar verzet ik me tegen.

Ik doe dat niet om mij achter hem te verschuilen maar omdat ik hem – in zijn betrekkelijke jeugdigheid – uitnemender acht dan mijzelf (zoals Paulus schrijft). Ik onderschrijf ze en geef ze door ter overweging. Om het er op z’n minst over te hebben.   

Ad Verbrugge
Over de steun voor de lockdown:
Waar angst is, is onveiligheid, en waar onveiligheid is, zoek je bescherming. Er ontstaat een behoefte aan oplossingen: aan een simpele, begrijpelijke aanpak. Zo werkt dat bij angst, dat weten we uit de psychologie.

Over het verzwijgen van de leeftijd van de ‘coronaslachtoffers’:
De mens is een sterfelijk wezen. Iemand wordt kwetsbaarder naarmate die ouder wordt, wat leidt tot de dood. Mijn moeder is vorig jaar op 89-jarige leeftijd overleden aan een blaasontsteking. Is ze daaraan dood gegaan, of aan haar broze gezondheid?

Over het taboe op leeftijd en dood:
Mijn vader is 92, die zie ik graag nog een paar jaar leven. Maar als ik een afweging moet maken tussen mijn zoon en mijn vader, slaat ie toch uit naar mijn zoon. Bij hemzelf ook trouwens..

Over de uitzichtloosheid van lockdowns:
Het is niet houdbaar en niet wenselijk om dit nog een keer zo te doen. Het is te kostbaar en levert te veel schade op. Financieel-economisch, maar zeker ook sociaal en psychologisch. Stel er komen nog vier mutanten aan waartegen het vaccin niet werkt, gaan we het dan nog vier keer zo doen? Dat is de cruciale vraag. Weinigen zullen die positief beantwoorden.

Over de schade bij o.a. de jongeren:
…je legt de rekening in de toekomst. Je koopt tijd. De jongeren worden er later de dupe van. Er is veel verborgen ellende op kleine schaal. Denk eens aan jongeren die depressief worden, toenemend alcoholgebruik, stijgend gebruik van antidepressiva, je zaak die failliet gaat, schuldenproblematiek, echtscheidingen, huiselijk geweld, onderpresterende kinderen, het aantal jaren dat mensen korter leven omdat operaties niet doorgaan. Misschien minder zichtbaar, maar immens.

Over het op peil brengen van de zorg, het eigenlijke probleem:
Waarom is er afgelopen zomer geen goede voorbereiding geweest voor een mogelijke uitbraak dit najaar? Een paar coronaziekenhuizen ingericht, ic-capaciteit fors opgeschroefd, duizend studenten een spoedcursus voor coronazorg gegeven…

En over een alternatieve oplossing, het scheiden van groepen:
De jongeren krijgen de schuld! Je kunt toch niet eindeloos van jonge mensen verwachten dat ze alle vrijheden en hun sociale ontwikkeling inleveren om die kwetsbare groepen te beschermen? Een paar weken, prima. Een stevige lockdown om het virus fors in te dammen… prima. Maar nu al negen maanden…
Vraag van de interviewer: Scheiden van groepen in een open samenleving… hoe werkt dat? Tot 12.00 uur mogen jongeren de straat niet op om ouderen de gelegenheid te geven boodschappen te doen? Op maandag de jongeren naar de bioscoop, op dinsdag de 60-plussers?
Ja, precies zo.

De diepste oorzaak
Uit hetzelfde interview:
Heleen Dupuis, medisch-ethicus, is gespecialiseerd in het thema welke rol de dood speelt in het leven van mensen. Ze vindt dat ouderen zoals zij in de coronacrisis een stap terug moeten doen om jongeren en de economie te ontlasten (cursivering van mij). Hoe meer ouderen zich tijdens de coronacrisis terugtrekken, des te meer kan het openbare leven voor jongere mensen doorgaan.
‘Wij ouderen lijden aan meer ziektes, we zijn kwetsbaarder voor het coronavirus, de dood is dichterbij, it’s all in the game’.

Het hele interview lezen? Van harte aanbevolen!
www.dinekevankooten.nl/archief/hoogleraar-ad-verbrugge-over-corona/.

Over Wim Jansen
Wim Jansen (1950) is theoloog, schrijver en dichter, aan christendom en religie voorbij – en uitgekomen bij de mystiek van de Liefde. Hij is emeritus predikant van Vrijzinnig Delft en de Vrijzinnige Koorkerkgemeenschap in Middelburg en was ook lange tijd werkzaam in het onderwijs, met name aan de Hogeschool Zeeland. In maart 2020 verscheen zijn boek O vader wij zijn samen geweest. Voor meer info: www.wimjansen.nu.