Inigo Bocken en Ineke Cornet werken momenteel aan de intellectuele biografie van Titus Brandsma. Zij richten zich op de eerste jaren waarin Titus publiceert, de jaren direct na zijn priesterwijding en zijn studententijd in Rome. Deze jaren zijn in de meeste studies onderbelicht, omdat velen zich concentreren op de latere jaren van Titus en zijn heldhaftig verzet tegen het nationaal-socialisme.
Tijdens hun zoektocht stuitten Inigo en Ineke op acht onbekende artikelen over de Katholieke Sociale actie. Een unieke vondst van teksten over een thema dat vaak onterecht over het hoofd wordt gezien.
Katholieke emancipatie
Deze tijd kenmerkt zich door een grote inzet voor de katholieke emancipatie en het verspreiden van het gedachtegoed van de Katholieke Sociale Actie, die zich inzet voor het reformeren van de maatschappij op katholieke grondslag. Een belangrijke pijler is de invoering van meer rechten voor de kwetsbaren in de maatschappij, zoals arbeiders. Deze actie stond dan ook nauw in contact met verschillende vakbonden en arbeidersorganisaties.
Katholiek Sociaal Weekblad
Het was al bekend dat Titus in de jaren 1906-1910 een vijftiental artikelen schreef voor het Katholiek Sociaal Weekblad, een blad voor katholieke sociologen onder leiding van prof. Aalberse. Hij schreef daarin onder andere over de plaats van de priester in de sociale hervorming van de maatschappij. Maar Titus deed meer dan dat, en schreef ook artikelen om de massa te bereiken.
Nieuwe artikelen Titus Brandsma: ‘Een unieke vondst’
Ineke Cornet heeft nu in een populariserend tijdschrift nog eens acht artikelen van Titus Brandsma gevonden, opnieuw rond de Katholieke Sociale Actie. Deze artikelen, over diverse onderwerpen, stammen uit de jaren 1907 en 1908 en zijn geschreven tijdens zijn studententijd in Rome. ‘Een unieke vondst, die nog meer laat zien dat de situatie van de arbeidersklasse Titus na aan het hart lag. En dat dit thema vaak onterecht over het hoofd wordt gezien’, aldus Inigo Bocken.
Over het hoofd gezien
Deze artikelen werden tot nu toe over het hoofd gezien, ook omdat ze niet in het archief in Boxmeer terecht zijn gekomen. De jaargangen van het tijdschrift zijn ook alleen maar in het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam te vinden.
Ineke Cornet ligt toe: ‘Wij hadden het vermoeden, vanuit een briefwisseling tussen prof. Aalberse en Titus Brandsma, dat Titus artikelen in het populariserend tijdschrift had geschreven. Artikelen die tot dusver nog door niemand zijn onderzocht’.
Brandsma als voordenker Katholieke Sociale Actie
De artikelen die nu boven water zijn gekomen, samen met de briefwisseling erover tussen prof. Piet Aalberse en Titus Brandsma, versterken het beeld van een jonge, ambitieuze Titus. Ambitieus om echt de voordenker van de Katholieke Sociale Actie te worden.
Ineke Cornet: ‘In de brieven tussen Aalberse en Brandsma lezen we dat er intensief contact was tussen beide heren. Titus Brandsma heeft zijn ambitie op jonge leeftijd echt systematisch gevolgd en daarnaar gehandeld.’
De grote vraag
Na zijn studententijd lijkt Titus zich niet meer actief in te zetten voor de katholieke sociale actie, en publiceert hij een aantal jaren vrijwel niets. Lag dit aan zijn altijd terugkerende gezondheidsproblemen, of speelden er andere factoren mee? Bijvoorbeeld de soms moeizame verhouding tussen de bisschoppen en de katholiek sociale actie?
Ingio Bocken: ‘De vraag die zich nu aandient, en die ons nu bezighoudt: waarom verdwijnt die ambitie? Of is zij niet verdwenen, maar heeft zijn ambitie een ander karakter gekregen? De Heer weet het antwoord. Het kan ook gewoon een verslappen van de interesse zijn door ontwikkeling – maar misschien heeft het toch iets te maken met het anti-modernisme – een kwestie waar Titus Brandsma zich altijd verre van heeft willen houden’.
Bron: Titus Brandsma Instituut
